Skip to content

Olympus Pen F review (Dutch)

Met de introductie van de nieuwe Pen F heeft Olympus behoorlijk wat stof doen opwaaien. En terecht. Ze hebben een camera afgeleverd met een schitterend ontwerp en goede specificaties. Met een beetje fantasie zou je de Pen F een luxe retro Olympus E-M5 Mark II kunnen noemen. Die camera heb ik vorig jaar uitgebreid gereviewd en die maakte indruk, dus ik ben benieuwd hoe zijn fancy broertje presteert. In deze uitgebreide review bekijk ik de Olympus Pen F kit met de 17mm f1.8 lens en kijk ik of hij in het dagelijks gebruik zijn specificaties om kan zetten naar goede resultaten.

Olympus Pen F review

De belangrijkste kenmerken van de Pen F opgesomd:

  • 20 megapixel MFT sensor
  • 5 assige beeldstabilisatie in de body
  • 5 frames per seconden met autofocus en 10 zonder
  • 2.36 miljoen pixel EVF
  • High resolution functie met 50 MP in JPEG en 80 MP in RAW
  • 81 punts contrast detectie auto focus

An English version of this article will be online soon.

Ontwerp en bouwkwaliteit

Het ontwerp van de Pen F is lichtjes gebaseerd op de Olympus Pen F uit 1963. Gelukkig heeft Olympus het ontwerp alleen gebaseerd op de klassieke Pen F en hebben ze daarmee een mooie mix gerealiseerd tussen toen en nu. De klassieke Pen F had een bijzonder gestileerde F op zijn body staan, die hebben ze bij de moderne variant weggelaten voor een strakker uiterlijk. Die F vind je overigens wel terug op de doos van de Pen F. Olympus heeft wel de draaiknop links naast de lens overgenomen. Bij de moderne Pen F bedien je daar de verschillende creatieve modi mee (kleuren, zwart-wit of effecten).

Olympus Pen F review

Bij het oppakken van de Pen F valt meteen op dat de camera zwaarder aanvoelt dan je wellicht zou verwachten. Ondanks dat de body ongeveer even groot is als bijvoorbeeld een Sony A6000 voelt de Pen F veel degelijker en serieuzer aan. Met een gewicht van 427 gram Pen F is ongeveer 100 gram zwaarder dan de genoemde Sony. De Pen F voelt vrijwel net zo degelijk en stevig als de Olympus OMD E-M5 Mark II. Het verschil met de OMD E-M5 Mark II is dat de Pen F helaas niet weather sealed is.

De Pen F beschikt over een heel aantal bedieningselementen waarmee ook een gevorderde fotograaf goed uit de voeten kan met de camera. De bedieningsknoppen voelen erg prettig aan, de draaiknoppen zijn goed gedempt en geven je het gevoel of ze gemaakt zijn om 100 jaar mee te gaan en dragen bij aan het premium gevoel dat deze camera je geeft. De camera heeft aan de voorkant geen grip. Gelukkig heeft Olympus aan de achterkant wel een goede duimgrip gemaakt waardoor je de Pen F toch goed vast kunt houden. Met een kleine lens mis je de grip voorop helemaal niet, hoe dat uitpakt met een grotere en zwaardere lens weet ik niet. Daarvoor zal een camera met een grotere grip zoals de OMD modellen wellicht prettiger werken.

Olympus Pen F review

Aan de bovenkant van de Pen F vind je slechts een beperkt aantal bedieningselementen. Aan de linkerkant zit de aan / uitschakelaar. Ik heb de aan / uit schakelaar liever rond de sluitknop zodat ik het toestel met één hand snel aan kan schakelen, maar doordat de schakelaar van de Pen F groot is werkt deze toch snel en makkelijk. De Pen F heeft geen ingebouwde flitser, dus voor extra licht ben je aangewezen op een externe flitser. Rechts naast de flitsschoen zit de PASM knop. Naast de PASM instellingen vind je hier 4 custom instellingen, de filmstand en de automatische stand. De draaiknop is te blokkeren om ongewenst gebruik te voorkomen.

De sluiterknop is voorzien van een instelring waarmee je de instellingen kunt aanpassen. Net als de andere knoppen op de Pen F is deze mooi gedempt en voorzien van kleine weerstanden om  het instellen makkelijker te maken. Boven op de body zit daarnaast nog een film-knop en de belichtingscompensatie. Die laatste is helaas niet te blokkeren, dus bij het uit de tas halen moet je oppassen dat de instellingen niet onbedoeld aangepast worden.

Achterop de body vind je het grote, volledig draai- en kantelbare touchscreen. Ik werk het liefst met schermen die alleen naar boven en beneden te kantelen zijn, dat werkt namelijk sneller bij omhoog of omlaag kantelen. Bij het scherm van de Pen F moet je het eerst helemaal naar de zijkant draaien voor je de hoek kunt instellen. Natuurlijk is het scherm van de Pen F wel flexibeler. Zo kun je ook in portretstand het scherm uitklappen en draaien, en je kunt het naar binnen draaien om het te beschermen tegen schade. En indien je dat zou willen kun je het zelfs in een ‘selfie’ stand zetten.

Olympus Pen F review

Achterop het toestel vind je de overige bedieningselementen. Onder andere het tweede draaiwiel waarmee je de instellingen van de camera kunt bedienen in combinatie met het draaiwiel aan de voorkant. Achterop zit ook de vierwegcontroller waarmee je de belangrijkste functies snel kunt benaderen. Omdat de Pen F ook over een touchscreen beschikt kun je daarmee ook veel functies aanpassen. Door de vele bedieningselementen op de Pen F kun je zelf bepalen of je gebruik maakt van het touchscreen of dat je (zoals ik) liever werkt met de knoppen. Zoals gewoonlijk bij Olympus heb je een aantal programmeerbare knoppen (FN-knoppen), maar kun je ook veel van de andere knoppen zelf programmeren en koppelen aan een functie. Zo maak je van de Pen F echt een verlengstuk van jezelf.

Linksboven op de body zit de Olympus EVF. Deze is van hoge kwaliteit, met een bijzonder hoge resolutie. De EVF heeft 2.36 miljoen pixels, waarmee het beeld erg scherp is. De EVF heeft hetzelfde aantal pixels als de uitstekende EVF van de OMD E-M5 Mark II, maar is helaas wel een maatje kleiner dan de enorme EVF van de E-M5. De ingebouwde stabilisatie samen met de hoge refreshrate maakt het EVF-beeld erg soepel en schokvrij en daarmee prettig om te zien en gebruiken. Overigens geldt dat ook voor het beeld van het LCD scherm.

Autofocus en snelheid

De Pen F maakt gebruik van een contrast detectie auto focus systeem. Dat lijkt sterk op dat van de OMD EM-5 Mark II. De prestaties van het systeem zijn erg goed. Bij het kiezen van één autofocus punt stelt de camera erg snel scherp, zowel bij veel als weinig licht. Hierbij is het wel van belang dat het onderwerp enig contrast heeft, anders blijft de camera ‘hunten’. De Pen F heeft geen fase detectie, maar toont aan dat je ook met alleen contrast detectie snelle auto focus kunt realiseren.

Helaas heeft het systeem ook hetzelfde probleem als ik bij de OMD E-M5 Mark II heb ervaren. Zolang je slechts één focus punt selecteert werkt het systeem snel en erg betrouwbaar. Laat je het toestel zelf kiezen uit één van de 81 focus punten dan werkt het minder goed. Het systeem kiest vaak het verkeerde focuspunt. Het selecteert bijvoorbeeld een onderwerp op de achtergrond in plaats van het voorwerp dichterbij. De automatische stand werkt overigens wel goed in combinatie met gezichtsherkenning, die herkent gezichten vrijwel altijd snel en zorgt direct voor de juiste focus. Doordat het systeem de rest van de tijd echter zo vaak fout zit heb ik de automatische selectie echter uitgeschakeld en gebruikte ik alleen een zelfgekozen focus punt.

Olympus Pen F review

Overall werkt de Pen F erg vlot. Na het aanzetten kun je zeer snel aan de slag, alleen een DSLR is sneller klaar om te fotograferen. Ook de bediening van de menu’s gaat snel en zonder vertraging. Met een maximale snelheid van maximaal 5 frames per seconden met autofocus is de Pen F geen snelheidsduivel op dat gebied. Wil je sneller fotograferen kun je de 10 frames stand activeren, dan heb je echter geen auto focus (alleen op het eerste frame). Als je een fervent sportfotograaf bent is het misschien een beter idee om uit te wijken naar een van de OMD modellen van Olympus die een hoge framerate kunnen combineren met autofocus.

Beeldkwaliteit

De Pen F maakt gebruik van en nieuwe micro four thirds (MFT) sensor met 20 megapixels. Een MFT sensor is kleiner dan een APS-C sensor en groter dan de 1 inch sensor die Nikon bijvoorbeeld gebruikt in de 1-serie en heeft een 2x cropfactor.  Vuistregel is dat een kleinere sensor minder goed presteert dan een grotere (bij gelijke techniek). De kleinere sensor heeft echter ook een aantal voordelen. Of een camera met een kleine sensor geschikt is voor jouw gebruik ligt aan je voorkeuren en manier van fotograferen. Zo kun je de camera en lenzen vaak kleiner houden dan bij grotere sensoren. Met de MFT sensor heb je te maken met een 2x cropfactor waardoor deze ook erg geschikt zijn voor telefotografie. Een 300mm lens geeft namelijk dezelfde beeldhoek als een 600mm lens op een full frame camera.

De ruisprestaties van de sensor zijn goed. Ondanks de kleinere sensor doet de Pen F bijvoorbeeld niet onder voor de Sony A6000. Ten opzichte van de OMD EM-5 Mark II zijn de prestaties vergelijkbaar, ondanks dat de nieuwe sensor meer pixels heeft dan de oude (20 megapixels vs 16 megapixels voor de OMD E-M5 Mark II). Tot ISO3200 is prima bruikbaar. Voor noodgevallen zijn foto’s tot ISO6400 goed bruikbaar met enig verlies van detail door ruisreductie. In onderstaande afbeelding kun je zien dat ISO12800 en ISO25600 erg veel detail verliezen en alleen voor kleine web afbeeldingen bruikbaar zijn.

Olympus Pen F review

 

Het dynamisch bereik van de nieuwe sensor is prima. Onderstaande foto heb ik bewust onderbelicht en daarna in Lightroom opgetrokken door de schaduwen en belichting aan te passen. In de donkere delen ontstaat een klein beetje ruis, maar er blijkt nog veel informatie terug te halen zijn uit de schaduw.

De sensor in de Pen F beschikt over 5 assige stabilisatie die ingebouwd is in de camera body. Zeker met lenzen met kortere brandpuntsafstanden (zoals de 17mm f1.8) werkt die stabilisatie bijzonder goed. Tot 1/15e seconde sluitertijd was ik in staat om een hoog aantal scherpe foto’s te maken zonder statief. Uiteraard is het geen wondermiddel, maar een ruime 75% volledig scherpe foto’s en nog een aantal acceptabele op die sluitertijden is een uitstekende score.

Olympus gebruikt die stabilisatietechniek trouwens ook voor andere functies, zoals het realiseren van een high resolution modus. De camera maakt in die modus een aantal afbeeldingen na elkaar en schuift de sensor na elke afbeelding één pixel op en combineert die afbeeldingen softwarematig tot één afbeelding. In JPEG modus maakt de camera daar een 50 megapixel afbeelding van. In RAW wordt het zelfs een 80 megapixel afbeelding. In combinatie met een goede lens (zoals de 17mm f1.8 lens die ik voor deze review gebruikt heb) geeft dat een hoop extra detail. De high resolution stand werkt alleen bij stilstaande onderwerpen, bij bewegende onderwerpen krijg je beeldfouten. Van deze stand moet je geen wonderen verwachten, maar zoals je in onderstaande afbeelding kunt zien heb je toch een hoop extra beeldinformatie beschikbaar die extra detail geeft. Deze afbeelding is een vergelijking tussen een RAW bestand van 20 megapixel (links) en een 50 megapixel JPEG, allebei tot ongeveer vergelijkbare grootte ingezoomd (2:1 voor de RAW afbeelding en 1:1 voor de JPEG). Je ziet daarbij dat de RAW afbeelding al helemaal pixelig wordt omdat je die op moet blazen tot bijna 200%. Een leuke optie voor onder andere landschappen en architectuur.

Olympus Pen F review

Eerder noemde ik al de draaiknop op de voorkant van de Pen F waarmee je kunt schakelen tussen de verschillende creatieve modi. Ik ben geen fan van de kleuren en artistieke filters, dat zijn meer speelfuncties dan dat ze iets toevoegen aan een goede foto. Het zwart-wit filter daarentegen is geweldig. Er zijn verschillende varianten van het zwart-wit filter met meer of minder ruis en zwaarder of lichter contrast. Ik heb zelf gekozen voor de variant zonder de ‘fake’ ruis, die geeft een mooie conversie met voldoende contrast zonder te zwaar aangezet te zijn.

Olympus Pen F review
Zwart wit afbeelding gemaakt met de creative stand van de PEN F

In onderstaande gallery vind je enkele foto’s die ik tijdens de review met de Pen F gemaakt hebt. Allen afbeeldingen zijn in RAW (ORF) gemaakt en met Lightroom CC bewerkt (naar smaak) en omgezet naar JPEG.

Met de Pen F kun je filmen in FullHD met maximaal 60 frames per seconden. Ik heb de filmfunctie maar beperkt getest, maar de filmpjes die ik met het toestel heb gemaakt zagen er erg goed uit. Het effect van de ingebouwde beeldstabilisatie maakt dat video mooi gestabiliseerd wordt en dat schokken en bewegingen effectief beperkt worden. De camera heeft echter geen microfoon- of hoofdtelefoonaansluiting, dus het toestel is minder geschikt voor professioneel filmgebruik. Voor het incidentele familiefilmpje voldoet het toestel erg goed.

Olympus M.Zuiko Digital 17mm f/1.8

Ik heb in deze review uitsluitend gebruik gemaakt van de Olympus M.Zuiko Digital 17mm f/1.8 lens. Met de 2x crop factor van de MFT sensor heb je een beeldhoek vergelijkbaar met een 34 mm lens op een full frame camera. Daarmee is het een ideale walk around lens die met zijn grote maximale diafragma van f1.7 ook prima geschikt is voor fotografie bij weinig licht. Daarnaast is de lens erg compact en met een gewicht van slechts 120 gram ook erg licht van gewicht. Een ideale lichtgewicht combinatie die toch geweldige fotokwaliteit biedt.

Het mooiste aan deze lens is de focusring. In de normale stand werkt de lens als een autofocus lens, maar als je de ring naar achteren schuift kom je in de manual focus modus. Onder de focus ring komt een afstands- of DOF-schaal tevoorschijn, ideaal voor bijvoorbeeld straat of landschapsfotografie. De focus ring werkt erg prettig voor handmatig scherp stellen, en de lens heeft harde ‘stops’ aan het einde van het focusbereik. Dat werkt veel prettiger bij handmatig scherpstellen dan focus-by-wire lenzen waarbij het closefocus of oneindig altijd op een andere plaats zitten. Met deze lens kun je na verloop van tijd echt bijna op gevoel scherpstellen zoals het hoort met een handmatige lens.

Olympus Pen F review

De lens maakte indruk met zijn scherpte, en beperkte aberraties. De scherptediepte is vrij groot bij een MFT sensor, zeker bij een bescheiden groothoek lens. Dus om achtergrond onscherpte te realiseren moet je vrij dicht bij je onderwerp komen en zorgen dat de achtergrond ver genoeg weg is. Doe je dat dan wordt je echter beloond met een prettige ‘bokeh’. Al met al een mooi allround objectief dat perfect bij de Pen F past.

Olympus Pen F review

Conclusie

De Olympus Pen F is een camera met een geweldig uiterlijk. Olympus heeft een stijlvol retro ontwerp gerealiseerd dat stijlelementen van vroeger combineert met moderne details en hoogwaardige afwerking. Ondanks het speelse retro ontwerp en de draaiknop voor de creatieve modi is de Pen F alle behalve een stuk speelgoed. Door de goede prestaties van de 20 megapixel MFT sensor, de vele bedieningselementen en de uitstekende EVF kan ook een serieuze fotograaf goed uit de voeten met deze camera, als primair stuk gereedschap of als tweede compacte camera naast een DSLR of ander groter toestel.

De Pen F doet op veel fronten niet onder voor zijn serieuzere broer, de OMD E-M5 Mark II en gaat hem op sommige punten zelfs voorbij (o.a. met zijn nieuwere sensor). Welke van de twee het beste bij jou past ligt aan je voorkeur. De Pen F legt de nadruk op zijn stijl en een compacte body gecombineerd met goede specificaties. De OMD EM-5 Mark II is een (haast) onverwoestbaar werkpaard met onder andere weather sealing en extra stevige body. Hoe dan ook heeft Olympus voor de MFT liefhebbers twee geweldige toestellen in haar line-up die veel wensen kunnen vervullen.

Klik hier om de Olympus Pen F kit te kopen bij CameraNu.nl (affiliate link).

2 thoughts on “Olympus Pen F review (Dutch)”

    1. Ik heb de Pen F niet meer, dus ik kan het niet voor je nakijken. Normaal stel je dat in bij de fotokwaliteit. Raw heet bij Olympus overigens ORF, misschien helpt dat bij het zoeken…

Leave a Reply